Patron

Czesław Niemen – 16 II 1939 – 17 I 2004
„Miłość największym jest darem” – św. Paweł

Czesław Niemen urodził się jako Czesław Juliusz Wydrzycki 16 lutego 1939 w Starych Wasiliszkach w ówczesnym województwie nowogródzkim (obecnie Białoruś). Jego rodzicami byli Anna z domu Markiewicz (1897-1986) i Antoni Wydrzycki (1896-1960). Miał siostrę Jadwigę (ur. 1926).

Śpiewał już w szkolnym chórze w szkole dziesięciolatce oraz w chórze kościelnym (tam grał też na organach). Wraz z chórem szkolnym koncertował w innych szkołach. W latach 1953-1954 uczęszczał do klasy fortepianu liceum pedagogicznego w Grodnie, na budynku którego w 2019 roku ostała odsłonięta tablica upamiętniająca artystę.  W 1958 roku znalazł się w ramach ostatniej fali masowych wysiedleń Polaków z Kresów Wschodnich. Rodzina rok spędziła w obozie dla repatriantów w Drawsku Pomorskim, a następnie zamieszkała w Świebodzinie, Białogardzie i ostatecznie Kołobrzegu, a Czesław Niemen znalazł się w Gdańsku, gdzie rozpoczął naukę w średniej szkole muzycznej, w klasie fagotu. Po odniesieniu pierwszych sukcesów w konkursach wykonawców amatorów, zaczął dzięki Franciszkowi Walickiemu występować z zespołem Niebiesko-Czarni i komponować. W grudniu 1963 wystąpił z grupą Niebiesko-Czarni w słynnej paryskiej sali koncertowej „Olympia”. W tym okresie, za namową żony Franciszka Walickiego Czesławy, Wydrzycki zaczął posługiwać się pseudonimem artystycznym „Niemen”. Przyjął go od rzeki Niemen, płynącej w pobliżu jego miejsca urodzenia.

Czesław Niemen debiutował jako piosenkarz bigbitowy, śpiewając również rock and rollowe i rockowe piosenki w stylu The Beatles oraz ballady. Oficjalnie opuścił zespół Niebiesko-Czarni w listopadzie 1965, a jesienią 1966 wraz z muzykami formacji Chochoły utworzył zespół Akwarele. Od lutego 1969 do lipca 1970 Czesław Niemen z zespołem występował we Włoszech, początkowo jako I Niemen, a od lipca 1969 w zmienionym składzie jako Niemen Enigmatic. W styczniu 19’71 nowy skład zarejestrował materiał na podwójny album Niemen z ambitną muzyką w jazzrockowym duchu, wykorzystując także dwa wiersze Norwida. Jesienią 1971 Niemen zetknął się z awangardowym kontrabasistą Helmutem Nadolskim. Z nim oraz z muzykami grupy SBB stworzył Grupę Niemen, która działała od grudnia 1971 do sierpnia 1973.

Równocześnie Czesław Niemen zaczął nagrywać muzykę filmową, którą tworzył przez prawie 10 lat. Wiosną 1973 zarejestrował też w Monachium utwory na płytę solową Russishe Lieder. W styczniu i lutym 1974 z renomowanymi muzykami sesyjnymi nagrał w Nowym Jorku płytę Mourner’s Rhapsody.    

 Grupa Niemen zakończyła swoją działalność w sierpniu 1973. W następnym miesiącu powstała grupa Niemen Aerolit. Jej działalność przerwała śmierć perkusisty Piotra Dziemskiego w marcu 1975, którą Niemen głęboko przeżył. Zadedykował mu płytę Katharsis, nagraną solo w tym samym roku. 

Występował solo i w zmieniających się składach, nagrywał sporo muzyki teatralnej. Na przełomie lat 1976/77 nagrał podwójną płytę Idee Fixe, wydaną na początku 1978. Latem 1976 otrzymał odznakę Zasłużony  Działacz Kultury i Złoty Krzyż Zasługi. Pod koniec roku odbył wielkie tournée po ZSRR, gdzie wystąpił też w październiku 1977 i kwietniu 1979.

W czerwcu 1979 Czesław Niemen wystąpił na festiwalu w Opolu, a 24 sierpnia 1979 w Sopocie zdobył Grand Prix Festiwalu Interwizji piosenką Nim przyjdzie wiosna.

W 1981 roku Czesław Niemen opracował kompozycje muzyczne do spektaklu teatralnego pt. „Tragedia Romantyczna”, którego osiem przedstawień w katowickim Spodku widziało 52 tysiące osób, a który był wystawiony przez studentów WRTV i górnośląską Solidarność.

Karierę Czesława Niemena zakłóciło wprowadzenie stanu wojennego. Występował w kraju i poza jego granicami. W 1988 roku wznowiono kilka jego płyt. W 1989 ukazała się pierwsza od wielu lat płyta Niemena z nowym materiałem, przygotowywana przez lata Terra Deflorata.

Czesław Niemen zdobył pewną popularność na Zachodzie, zwłaszcza w krajach anglosaskich (gdzie nagrał kilka awangardowych albumów), lecz mimo swego wielkiego potencjału artystycznego nigdy nie zdołał się przedrzeć do pierwszej ligi progresywnego rocka. Pozostał czynnym muzykiem także w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku koncertując, komponując i sporadycznie nagrywając, zajmując się głównie pisaniem muzyki filmowej i teatralnej. W latach 90. zajął się również malarstwem oraz grafiką komputerową.

1 marca 1990 Niemen wystąpił na Festiwalu w San Remo , a rok później ponownie na MIDEM. W 1992 wziął udział w spektaklu Księga Krzysztofa Kolumba w Teatrze Muzycznym w Gdyni. W maju 1993 grał w Nowym Jorku, a w 1995 wziął udział wraz z zespołem Dżem i wieloma zaproszonymi muzykami w koncercie upamiętniającym zmarłego Ryszarda Riedla.

Zaczął publikować felietony w miesięczniku muzycznym Tylko Rock. Gorąco protestował przeciw pirackim edycjom jego nagrań, które wtedy obficie pojawiły się na kasetach magnetofonowych, a potem na kompaktach.

W 1995 ukazała się pierwsza autoryzowana przez Niemena składanka kompaktowa jego wczesnych nagrań Sen o Warszawie.

29 września 2001 wystąpił w Warszawie na koncercie pamięci C. K. Norwida, a 17 listopada 2001 wyszła ostatnia jego płyta studyjna spodchmurykapelusza, promowana singlem kompaktowym z trzema wersjami utworu Jagody szaleju.

W 1999 Czesław Niemen został wybrany na wykonawcę wszech czasów w plebiscycie Polityki. Nazywa się go „Chopinem polskiego rocka”.

Od wielu lat Czesław Niemen cierpiał na nowotwór układu chłonnego, który próbował zwalczyć przy pomocy medycyny naturalnej. Zmarł 17 stycznia 2004 w Centrum Onkologii w Warszawie.

Dorobek artystyczny:

    – 29 dużych płyt, m.in. „Sukces” , „Czy mnie jeszcze pamiętasz” ,”Katharis”, „Niemen Enigmatic”, „Czas jak rzeka ” , „Terra Deflarata” , dwa sześciopłytowe boksy „Niemen od początku”,

    – Czesław Niemen nauczył kilka pokoleń Polaków jak czytać, rozumieć, kochać polską poezję , m.in. C. K. Norwida, A. Mickiewicza, J. Słowackiego, A. Asnyka,

    – twórca muzyki teatralne j- 24 spektakle teatralne, m.in. „O poprawie Rzeczypospolitej” – Teatr Narodowy  Warszawa, „Bracia Karamazow”, „Hamlet”,

    – kompozytor muzyki do 13 filmów, m.in. „Polonia Restituta”, „Dziewczyny do wzięcia”, „Rodzina Leśniewskich”.